Krajobraz i środowisko

Stan i zasoby środowiska przyrodniczego

1. Ukształtowanie powierzchni terenu i budowa geologiczna
   Powiat chojnicki wg klasyfikacji Kondrackiego leży we wschodniej części makroregionu Pojezierza Południowo-pomorskiego, na terenach następujących mezoregionów:
• Bory Tucholskie (wschodnia i środkowa część powiatu)
• Równina Charzykowska (zachodnia część powiatu)
• Pojezierze Krajeńskie (południowe krańce powiatu)
  Równina Charzykowska jest w większej części sandrem fazy pomorskiej zlodowacenia wiślańskiego. Równina jest w przeważającej części pokryta lasami, stanowiącymi część kompleksu Borów Tucholskich. Liczne zagłębienia po przykrytym piaskiem martwym lodzie wypełniają wody jezior, z których największe to Charzykowskie i Karsińskie.
  
  Bory Tucholskie są regionem obejmującym sandr pomorskiej fazy zlodowacenia w dorzeczu Wdy oraz część środkowego dorzecza Brdy, łączący się na północnym-zachodzie z sandrem Równiny Charzykowskiej. Spod pokrywy, piaski miejscami wynurzają się tworząc kępy morenowe, jak w okolicach Czerska i Brus. Prawie cały teren mezoregionu, z wyjątkiem kęp morenowych, pokrywa jeden z największych w Polsce borów sosnowych rozciągających się również na obszar Równiny Charzykowskiej. Wśród lasów występują jeziora wytopiskowe.
  
  Na terenie zarówno Równiny Charzykowskiej jak i Borów Tucholskich występują rynny polodowcowe, które są formami podłużnymi, o stromych zboczach do 30o nachylenia, mające przeważnie kierunek północno-południowy i będące często wypełnione jeziorami. Formy erozyjne tworzą wąskie doliny, głęboko wcięte w sandr i są wykorzystywane przez większe lub mniejsze cieki wodne lub jeziora przepływowe. Do największych form erozyjnych należy dolina Brdy, która wcina się w sandr na głębokość 5-10 m, zbocza doliny są strome. Północna część obszaru jest przecięta głęboką do 10 m, o stromych zboczach, doliną Wdy.
  
  Pojezierze Krajeńskie położone jest na południe od Doliny Charzykowskiej i Borów Tucholskich. Na wysoczyźnie Pojezierza zaznacza się kilka linii postoju lodowca w recesyjnej subfazie krajeńskiego zlodowacenia wiślańskiego. W tym mezoregionie znajduje się najwyższe wzniesienie na terenie powiatu – góra Wolność (207 m n.p.m.). Obok moren akumulacyjnych i spiętrzonych występują kemy, ozy i rynny lodowcowe oraz doliny dopływów Brdy.
2. Klimat:
   Dla klimatu powiatu charakterystyczna jest jesień dłuższa od wiosny o około 10 dni, co można wytłumaczyć utratą ciepła na topnienie pokrywy lodowej z jezior oraz dłużej zalegającą pokrywą śnieżną. Okres wegetacyjny jest krótki i wynosi około 205 – 210 dni. Średnie roczne temperatury wynoszą około 6,5 – 7,0oC, lato jest dość chłodne i krótkie trwające średnio 60-80 dni, zima jest stosunkowo długa i trwa 90 dni. Dni chłodnych z temperaturą minimalną poniżej 00C jest średnio 123, dni mroźnych z temperaturą maksymalną poniżej 00C jest 44, a dni bardzo mroźnych z temperaturą maksymalną poniżej –10C jest około 2 w roku. Dni gorących o temperaturze maksymalnej co najmniej 25C jest średnio 22 w roku.
   
   Roczne sumy opadów w powiecie wynoszą około 600 – 650 mm. Maksimum opadów występuje w miesiącach letnich i zimowych, minimum wiosną i jesienią. W okresie wegetacyjnym średni opad wynosi około 320 – 380 mm.
   Zdecydowaną przewagę mają wiatry południowo-zachodnie i zachodnie.
   
   
3. Powietrze atmosferyczne:
   Pod względem aerosanitarnym, powiat chojnicki ma stosunkowo dobre warunki, wynikające z dużych obszarów leśnych oraz małego stopnia uprzemysłowienia. Badania jakości powietrza były prowadzone tylko w miastach, gdzie występuje potencjalne zagrożenie zanieczyszczeniami pochodzącymi z zakładów przemysłowych oraz kotłowni i indywidualnych palenisk domowych.
   
   Zdecydowanie wyższy poziom zanieczyszczenia powietrza występuje w sezonie grzewczym, przy czym największe zróżnicowanie występuje w miastach gdzie ogrzewanie jest prowadzone przez lokalne kotłownie i indywidualne paleniska węglowe. W Chojnicach w 1999r średniookresowe stężenie dwutlenku siarki wynosiło w sezonie grzewczym: 37,8 mg/m3, a w sezonie letnim: 4,9 mg/m3 (dopuszczalne 40 mg/m3), stężenie dwutlenku azotu wynosiło w sezonie grzewczym: 22,7mg/m3, a w sezonie letnim: 14,7 mg/m3 (dopuszczalne 40 mg/m3), a stężenie pyłu zawieszonego wynosiło w sezonie grzewczym: 46,5 mg/m3, a w sezonie letnim 10,6 mg/m3 (dopuszczalne 50 mg/m3). Stężenie pyłu zawieszonego w roku 1997 wynosiło 20 mg/m3.
   
   Według badań WSSE w roku 1997 w Chojnicach średnioroczne stężenie dwutlenku siarki wynosiło 16% normy, w roku 1999 wartość ta wzrosła do 55%. Taka sama tendencja wzrostowa występuje dla dwutlenku azotu, w roku 1997, średnioroczne stężenia tego związku wynosiły nieco ponad 20%, podczas gdy w roku 1999 niemal 50% normy.
   
   Opady pyłu mierzone w rejonie miasta Chojnice nie przekraczają 100 g/m2/rok, a średnioroczne stężenie dwutlenku siarki i azotu, nie przekraczały dopuszczalnych norm.
   
   Według badań przeprowadzonych przez WSSE w 1997 roku, średni opad pyłów w Czersku wynosił 106 g/m2 (norma 200), w Brusach 80 g/m2. Czersk był jednym z niewielu miast województwa bydgoskiego, w którym opad pyłów przekroczył 100 g/m2 w tym roku. Ocenia się, że wpływ na opad pyłów ma przede wszystkim „niska emisja”, czyli emisja ze spalania paliw w indywidualnych gospodarstwach domowych oraz emisja komunikacyjna.
   
   W latach 1995 - 1997 przeprowadzone zostały także badania opadu pyłu na terenie miejscowości Charzykowy, gdzie opad pyłu wykazywał nieznaczną tendencję wzrostową i wynosił około 50 g/m2 (przy normie dopuszczalnej dla obszarów specjalnie chronionych wynoszącej 40g/m2).
   
   Główne punktowe źródła zanieczyszczeń to kotłownie znajdujące się na terenie zakładów produkcyjnych w Czersku (Czerska Fabryka Mebli Klose, Meblostyl, Spółdzielnia Inwalidów „Równość”, Zakłady Przemysłu Drzewnego przy ul. Królowej Jadwigi, piekarnia przy ul. Batorego, Zakład Karny), oraz jednostkowe zakłady na terenach wiejskich (Zakłady Przemysłu Drzewnego w Rytlu).
   
   Większe zanieczyszczenie powietrza występuje jedynie na terenie miasta Brusy, chociaż mieści się ono w dopuszczalnych normach. Zbyt duży jest średni opad pyłu, co wynika z wysokiej emisji niskiej związanej z lokalnymi kotłowniami i paleniskami domowymi.
   
   Ogólna emisja zanieczyszczeń do powietrza z terenu powiatu wynosiła w 1999 roku:
• emisja:
• zanieczyszczenia pyłowe: 0,2 tys. ton
• zanieczyszczenia gazowe ogółem: 70,1 tys. ton, w tym:
• dwutlenek siarki: 0,3 tys. ton,
• dwutlenek węgla: 69,3 tys. ton,
• zanieczyszczenia powietrza zatrzymane w urządzeniach do redukcji zanieczyszczeń:
• pyłowe: 92,5%
  
  
4. Wody powierzchniowe:
   Powiat chojnicki leży w dorzeczu Wisły. Przez teren powiatu przebiega wododział II-ego stopnia. Większość powiatu leży w dorzeczu rzeki Brdy, za wyjątkiem północno-wschodniej część gmin Brusy i Czersk należących do dorzecza rzeki Wdy.
   
   Brda wypływa z jez. Smołowskiego, jej długość wynosi 217 km, powierzchnia zlewni 4588 km2, średni przepływ 31 m3/sek.
   
   Brda przepływa przez południową część gminy Konarzyny, następnie wpada do jeziora Charzykowskiego w centralnej części gminy Chojnice. Jezioro Charzykowskie przyjmuje także wody: Strugi Jarcewskiej, Strugi Czerwonej i Strugi Siedmiu Jezior. Dalej Brda przepływa przez jeziora Długie i Karasińskie, gdzie kończy swój bieg rzeka Chocina (odwadniająca obszar gminy Konarzyny). Następnie Brda przepływa przez jezioro Witoczno, gdzie wpada Zbrzyca z dopływami Kłonecznica, Kulawa i Mlusina i dalej płynie na wschód i wpada do jez. Małełąckie (i tam opuszcza gminę Chojnice) i jezior Łąckie (już w gminie Brusy), gdzie wpada Orla Struga, Dybrzk i Kosobudno. Dalej Brda przepływa przez gminę Czersk, gdzie jest zasilana wodami Raciąskiej Strugi z Suską Strugą i Czerskiej Strugi z Klaskawską Strugą. Przy zaporze w Mylofie następuje pobór wody z Brdy do Wielkiego Kanału Brdy. W miejscowości Zapędowo opuszcza powiat chojnicki i województwo pomorskie.
   
   Jakość wód Brdy na terenie powiatu jest zróżnicowana. Na terenie gminy Konarzyny jakość wód prowadzonych przez Brdę w stosunku do górnych odcinków spada do III klasy czystości, co jest wynikiem podwyższonych stężeń związków azotu i obniżeniem jakości sanitarnej, których przyczyną jest ponadnormatywne zanieczyszczenie wód Lipczynki wpadającej do Brdy na wschód od granic powiatu, do której odprowadzane są ścieki z Sampolna Człuchowskiego. Na tym odcinku rzeki większość pozostałych wskaźników mieści się w I klasie czystości, za wyjątkiem fosforanów, fosforu ogólnego, rtęci ogólnej, fenoli lotnych, które są w klasie II. Na pozostałym odcinku jakość wód rzeki Brdy w zakresie stanu sanitarnego odpowiada w większości II klasie. W zakresie fizyko-chemicznej jakości wód, wody Brdy należą do II klasy o czym decydowały substancje organiczne, związki fosforu oraz zanieczyszczenia specyficzne w postaci fenoli lotnych i rtęci. Jedynie na odcinki w Rytlu i Swornychgaciach zostały zakwalifikowane do III, ze względu na incydentalne pojawianie się wysokich stężeń odpowiednio fosforu ogólnego i rtęci.
   
   Jakość dopływów Brdy na obszarze powiatu Chojnickiego jest także zróżnicowana:
• rzeka Chocina (gmina Konarzyny) - II klasa czystości;
• dolny odcinek rzeki Zbrzycy (gminy Brusy i Chojnice)- III klasa czystości;
• rzeka Kamionka – brak danych
• Raciąska Struga – brak danych
• Czerska Struga – brak danych
• Struga Jarcewska i wiele innych mniejszych cieków wodnych – brak danych.
  
  Do największych punktowych zagrożeń jakości wód w zlewni rzeki Brdy należą:
• Oczyszczalnia zbiorcza w Konarzynach
• Oczyszczalnia miejska w Chojnicach
• Oczyszczalnia w OSM Chojnice
• Oczyszczalnia w Charzykowach
  
  Wda ma swoje źródło w Pojezierzu Kaszubskim, charakteryzuje się dużym spadkiem, jej długość wynosi 168 km, powierzchnia zlewni 2318 km2, średni przepływ 17 m3/sek.
  
  Rzeka Wda przepływa przez wschodni kraniec gminy Czersk. Zasilana jest ona na terenie powiatu Chojnickiego wodami rzek Niechwaszcz i Kanału Wdy. Rzeka Niechwasz jest obok Zbrzycy głównym ciekiem północno-wschodniej części powiatu i jest zasilana wodami: Parzenicy, Korzenicy, i Kanału Niechwaszcz.
  
  Jakość wód rzeki Niechwaszcz na większości odcinka przepływającego przez powiat jest poza klasowa z wyjątkiem górnego i ujściowego odcinka należących do III klasy.
  
  Do największych punktowych zagrożeń jakości wód w zlewni rzeki Wdy należy oczyszczalnia zbiorcza w Brusach.
  
  W związku z rolniczym wykorzystaniem części terenu powiatu, problemem dla jakości wód powierzchniowych może być także niewłaściwe stosowanie nawozów sztucznych i pestycydów, a także nawozów organicznych.
  
  Na obszarze powiatu występuje szereg jezior typu morenowego i wytopiskowego.
  
  Do największych jezior na terenie powiatu należą:
• Jez.Charzykowskie, gmina Chojnice, (1368,8 ha i głębokość do 30,5m); jezioro przepływowe, jezioro można podzielić na dwa baseny: południowy - III klasa czystości, czego przyczyną jest zrzut ścieków z oczyszczalni miasta Chojnice do jego dopływu Jarcewskiej Strugi, północny – II klasa czystości;
• Jezioro Karsińskie, gmina Chojnice, (pow. 678,9 ha i głębokość do 27,1 m) jezioro przepływowe, - część wschodnia - III klasa czystości, część zachodnia II klasa
• Jez. Dybrzk, gmina Brusy, (216,5 ha); jezioro przepływowe, II klasa czystości;
• Jez. Ostrowite - Józefowo, gmina Chojnice, (280,7 ha, głębokość do 43 m) – I klasa czystości
• Jez. Łąckie, gmina Brusy (126,7 ha), przepływowe, II klasa czystości,
• Jez. Skąpe, gmina Brusy (132,2 ha), przepływowe, II klasa czystości,
• Jez. Spierewnik, gmina Chojnice, (pow. 138,9 ha i głębokość do 14m) jezioro odpływowe, III klasa czystości.
• Jez. Somińskie, gmina Brusy (433,1 ha), II klasa czystości,
• Jez. Kruszyńskie, gmina Brusy (461,3 ha), II klasa czystości
• Jez. Parzyn, gmina Brusy (52,9 ha), II klasa
• Jez. Witoczno, gmina Chojnice, (pow. 101,2 ha, głębokość do 6,8m), przepływowe, II klasa czystości
• Jez. Niedźwiedź, gmina Chojnice (pow.28,4 ja i głębokość do 8,3m) I klasa czystości
• Jez. Wegner, gmina Chojnice (pow. 8,5 ha, głębokość do 3,5 m), przepływowe, przepływa przez nie odbiornik ścieków z Chojnic Struga Jarcewska – poza klasowe
• Jez. Śluza, gmina Chojnice, (pow. 76,1 ha i głębokość do 6m), stanowi fragment ciągu jezior Parszczenica, Długie, Książe i Laska, jezioro odpływowe, II klasa czystości
• Jez. Wysokie, gmina Chojnice, (pow. 42,0 ha i głębokość do 19 m), II klasa czystości
• Jez. Trzemeszno, gmina Brusy (184,2 ha), III klasa
• Jez. Płęsno, gmina Brusy (94,8 ha), II klasa
• Jez. Młosino Wielkie, gmina Brusy (66 ha),
• Jez. Milachowo, gmina Brusy (64,7 ha), III klasa
• Jez. Głuche Duże, gmina Brusy, (86,5 ha), II klasa
• Jez. Głuche Małe, gmina Brusy (22,5 ha), II klasa
• Jez. Zmarłe, gmina Brusy (29,6 ha), II klasa
• Jez. Gardliczno, gmina Brusy (44,5 ha) I klasa
• Jez. Kosobudno, gmina Brusy (58,5 ha) II klasa
• Jez. Leśno Górne, gmina Brusy (44,2 ha)
• Jez. Leśno Dolne, gmina Brusy (39,5 ha)
• Jez. Warszyn, gmina Brusy 35,2 ha)
• Jez. Wieckie, gmina Czersk (40 ha),
• Jez. Ostrowite, gmina Czersk (40 ha),
• Jez. Świdno, gmina Czersk (18,5 ha).
• Zbiornik w Mylofie, gmina Czersk (120,0 ha) wybudowany w latach 1846÷48, z zaporą o wysokości spiętrzenia 10 m, związany z systemem rowów nawadniających tzw. Łąki Czerskie, z Wielkim Kanałem Brdy.
• Jez. Nierostowo, gmina Konarzyny (66,5 ha), III klasa
• Jez. Ostrowite k/Lichnów
  
  Część jezior na terenie powiatu chojnickiego to zagubione wśród lasów oligotroficzne (ubogie w związki pokarmowe) jeziora lobeliowe o krystalicznie czystej wodzie (np.: Głuche, Nierybno, Gacno Wielkie i Gacno Małe). Ponadto, na terenie powiatu występują małe jeziorka dystroficzne o wodzie obfitującej w związki humusowe, rozsiane wśród bagien i torfowisk.
  
  
5. Wody podziemne:
   Na terenie powiatu chojnickiego zlokalizowane są dwa Główne Zbiorniki Wód Podziemnych:
• GZWP 121 – zbiornik międzymorenowy Czersk, czwartorzędowy o szacunkowych zasobach dyspozycyjnych – 50 tys. m3/d, o klasie czystości 1b (wody wysokiej jakości, nieznacznie zanieczyszczone, odpowiadające normom do picia i celów gospodarczych),
• GZWP 128 – zbiornik międzymorenowy Ogorzeliny, czwartorzędowy, o szacunkowych zasobach dyspozycyjnych 20 tys. m3/d, o klasie 1b.
  
  Wyniki monitoringu jakości wód podziemnych zwykłych wskazują, że wody podziemne w powiecie chojnickim charakteryzują się dobrą jakością, a z siedmiu punktów monitoringowych zlokalizowanych na tym terenie, wody w czterech charakteryzują się jakością klasy 1b, w dwóch jakością klasy 2 (wody średniej jakości, zanieczyszczone, wymagające uzdatniania), a w jednym (piętro kredowe) klasą 3 (wody o niskiej jakości, dla których wartości głównych wskaźników zanieczyszczenia znacznie przekraczają normy obowiązujące dla wód pitnych ).
  
  
6. Powierzchnia ziemi
• Szata roślinna i lasy
  Na terenie powiatu Chojnickiego występuje ponad 800 gatunków roślin. Największą grupę gatunków rzadkich dostosowanych do skrajnych warunków siedliskowych panujących na terenie północnej części powiatu, tworzą rośliny siedlisk ubogich – oligotroficznych. W skład tej grupy wchodzą nie tylko niektóre rzadko spotykane gatunki borowe i wrzosowiskowe lecz przede wszystkim rośliny chłodnych torfowisk i czystych jezior położonych na jałowym, mineralnym podłożu. W składzie gatunkowym roślinności obecna jest znaczna ilość gatunków reliktowych, szczególnie na terenie Borów Tucholskich. Na szczególną uwagę zasługuje grupa reliktów polodowcowych, które przetrwały do dziś. Są to: turzyca strunowa, bażyna czarna, skalnica torfowiskowa, zimoziół północny oraz kilka gatunków reliktowych mszaków.
  
  Na terenie powiatu występują także m.in. sześć chronionych gatunków widłaków i kilkanaście gatunków storczyków. Ponadto, na tym terenie występuje wyjątkowo bogata flora porostów licząca około 300 gatunków, co świadczy o wysokiej jakości powietrza, ponieważ jest to grupa organizmów niezwykle wrażliwych na zanieczyszczenie atmosfery.
  
  Na terenie powiatu wyróżnia się roślinność wodna związana ze znaczną liczbą jezior występujących na terenie powiatu i z różnym stanem ich troficzności. Szczególnie godne uwagi są zbiorowiska roślinne rzadko występujących jezior lobeliowych. Na terenie powiatu występują także wszystkie trzy główne typy torfowisk: niskie, przejściowe i wysokie.
  
  Lasy zajmują 51,7% powierzchni powiatu. Największe kompleksy leśne występują w północnej części powiatu w gminach Chojnice, Brusy i Czersk. Wyżej położone tereny sandrowe są siedliskiem przede wszystkim borów sosnowych. Na terenie powiatu występują także bory sosnowo-wrzosowe, bory świeże oraz bory suche. Bory świeże występują wokół akwenów wodnych, bądź wyspowo w obrębie borów suchych. Na zawydmionych terenach sandrowych występuje bór chrobotkowy.
  
  Wśród sandrów na niewielkich połaciach równiny morenowej dennej o żyźniejszych glebach występują lasy mieszane dębowo-grabowe, bukowe, a w dolinach spotyka się lasy łęgowe.
  
  
• Ochrona przyrody
  Na terenie powiatu występuje szereg form ochrony przyrody. Obszary objęte ochroną obejmują 58,8% powierzchni powiatu, w ciągu ostatnich 5 lat nastąpił wzrost powierzchni obszarów chronionych o 5%. Wyróżnić należy:
• Park Narodowy Bory Tucholskie, powierzchnia utworzonego w 1996 r. Parku wynosi 4 798,23 ha, z czego 79 % to lasy, 11 % wody a 10 % inne ekosystemy takie jak bagna, torfowiska i łąki. Park jest położony w północnej części powiatu i prawie w całości leży na terenie gminy Chojnice, tylko nieznaczna część znajduje się na terenie gminy Brusy. Obszar Parku chroniony jest strefą buforową tzw. otuliną o powierzchni 10 292 ha, która znajduje się także na terenie gminy Brusy i Konarzyny.
• Zaborski Park Krajobrazowy, powierzchnia tego utworzonego w 1990 r. Parku wynosi 34 026 ha, z czego 70% stanowią lasy, głównie o drzewostanach sosnowych na siedliskach borów świeżych i mieszanych, 13% wody, w tym jez. Charzykowskie, liczne jeziora dystroficzne oraz lobeliowe. Zaborski Park Krajobrazowy położony jest w północnej części powiatu na terenie gmin Brusy i Chojnice oraz Konarzyny.
• Tucholski Park Krajobrazowy, powierzchnia tego utworzonego w 1985 r. Parku wynosi 36 983 ha, oś hydrograficzną Parku stanowi rzeka Brda z licznymi przełomami i meandrami na otaczającym ją sandrze tzw. sandrze Brdy dominują bory sosnowe. Tucholski Park Krajobrazowy leży w południowej części powiatu na terenie gminy Czersk i Chojnice. Północną granicę tego obszaru stanowi droga krajowa nr 22.
• Chojnicko-Tucholski obszar chronionego krajobrazu, występuje w centralnej części powiatu ma przebieg południkowy i leży na terenie gmin: Chojnice, Czersk, Brusy,
• Fragment Borów Tucholskich obszar chronionego krajobrazu w północno-zachodniej części powiatu – szczególnie w gminie Konarzyny
• Okolice jezior Krępsko i Szczytno obszar chronionego krajobrazu, na północno-zachodnim krańcu powiatu, w gminie Konarzyny
• Północny obszar chronionego krajobrazu, na północnym krańcu powiatu w gminie Brusy
  
  
• Rezerwaty przyrody:
• „Małe Łowne”( gmina Chojnice, pow. rezerwatu 7,83 ha, torfowiskowy),
• Jezioro Nawionek (gmina Brusy, pow. rezerwatu 10,66 ha, wodny),
• Bór Chrobotkowy (gm.Brusy, pow.41,5 ha, florystyczny),
• Bagno Stawek (gm.Brusy, pow. 40,9 ha, torfowiskowy),
• Jezioro Laska (gm.Brusy, pow. 70,4 ha, faunistyczny),
• Cisy nad Czerską Strugą (gm. Czersk, pow. 17,19 ha, leśny),
• Jezioro Mętne (gm. Czersk, pow.53,28 ha, torfowiskowy),
• Kręgi Kamienne (gm.Czersk, pow.16,91, florystyczny),
• Ustronie (gm. Czersk, pow.9,64 ha, leśny),
• Projektowane rezerwaty „Struga Siedmiu Jezior”, „Jeziora Rynnowe”, „Jezioro Spierewnik, odcinek rzeki Czerwonki z pasem przybrzeżnych mokradeł i zalewisk
  
  Ponadto, na terenie Powiatu znajduje się szereg użytków ekologicznych i pomników przyrody oraz parków wiejskich chronionych prawem.
  
  Region Borów Tucholskich został wytypowany do utworzenia Rezerwatu Biosfery „Bory Tucholskie „, który będzie obejmował obszary województw kujawsko- pomorskiego i pomorskiego, w tym 34 gminy skupione w 7 powiatach. Rezerwaty biosfery są typowane przez władze państwowe i tworzone w następujących celach:
• Ochrona – trwałe korzystanie z różnorodności biologicznej,
• Zachowanie zdrowych, nienaruszonych ekosystemów
• Nauka o organizacji i funkcjonowaniu naturalnych ekosystemów,
• Rozpoznanie i eliminacja występujących zagrożeń, w tym np.: rekultywacja terenów zniszczonych i rekultywacja,
• Wypracowanie zasad trwałego wykorzystania zasobów naturalnych,
• Rozwój nauki i monitoringu w zakresie użytkowania zasobów naturalnych,
• Kooperacja w rozwiązywaniu problemów ochrony i wykorzystania zasobów naturalnych zarówno na poziomie lokalnym jak i makroregionalnym.